دعاى هنگام تحویل سال

یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محول الحول والاحوال حول حالنا ال احسن الحال

اى دگرگون کننده قلبها و دیده‏ها! اى تدبیرگر شبان و روزان! اى متحول کننده سالها و حالتها! حالات ما را به نیکوترین حالات تبدیل نما!

این دعا بر چهار نکته اساسى تاکید دارد 1- تحول 2- محور تحول 3- متحول کننده 4- هدف تحول

1-اصل تحول

این دعا به واژه‏هاى مختلفى تحول و دگرگونى را در همه ابعادش مطرح مى‏کند، دگرگونى در قلب و دیده و شب و روز و سال و حوادث جارى در آن و حالات انسانى.

بر طبق این دعا جهان در عین سکون داراى تغییر و تحول عمیقى در درون خویش است و دامنه این تحول آنچنان گسترده است که از عالم خارج و آفاق گرفته تا عالم درون و انفس را شامل مى‏شود و در واقع لازمه بقاء جهان به تحول و دگرگونى است.

2- محور تحول (محول)

این دعا علاوه بر اصل تحول و گستردگى آن به محول یعنى متحول شونده هم اشاره مى‏کند، آنگونه که طبیعت از خواب زمستانى بیدار شده و بیابانها و کوهها لباس سبز رنگ زیبایى مى‏پوشد و طراوت و نشاط خاصى مى‏یابد و گلهاى رنگارنگ زینت‏بخش زمین مى‏شوند، گل سرسبد هستى و خلیفة الله یعنى انسان هم باید متحول شود، تحول در همه ابعاد روحى و روانى او اعم از اندیشه، تفکرات، طرز نگرشها و باورها ... صورت پذیرد.

انسان مؤمن همیشه باید به فکر تحول در درون خود باشد و لازمه تکامل یافتن انسان متحول شدن اوست، این دعا بطور ظریفى به دگرگونى طبیعت و دگرگونى حالات انسانى اشاره مى‏کند.

3- آواى توحید (محول)

در سرتاسر دعا و در هر فقره آن سخن از توحید است، دگرگون کننده قلبها و دیده‏ها پشت‏سرهم در آمدن شب و روز و رقم خوردن حوادث سال و حالات انسانى همه از قدرت و حکمت الهى سرچشمه گرفته است و برخلاف آنان که براى هریک از این عناوین خدایى قایل بودند به ارباب انواع اعتقاد داشتند، این دعا تاکید مى‏کند که همه اینها یک خدا دارد و درواقع این دعا از کثرت گرایى به توحید دعوت مى‏کند.

4. هدف تحول (محول الیه)

هدف این تحول عظیم که از اعماق طبیعت آغاز شده و به حالات انسان رسیده است، اینست که حالات انسانى به بهترین حالات یعنى قرب الهى تبدیل شود.

احسن حال و قرب الهى هدف این تحول بزرگ است، با این نگرش دعاى مزبور یک نظام آموزشى عقیدتى به معناى کامل است.

آداب دینى عید نوروز

در روایات، اعمال و آداب مختلفى براى این روز بیان شده که خود حاکى از ارزش و اهمیت این روز دارد:

1. طهارت و پاکیزگى

این دستورالعمل شبیه آدابى است که در سایر اعیاد اسلامى رعایت مى‏شود.

قال الصادق علیه‏السلام «اذا کان یوم النیروز فاغتسل والبس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک و تکون ذلک الیوم صائما» ⁽⁶⁾

هرگاه نوروز فرا رسد غسل کرده و پاکیزه‏ترین لباسهایت را پوشیده و از معطرترین عطرهایت استفاده کن و آن روز را روزه بگیر.

2. هدیه دادن

از امیرالمؤمنین على علیه‏السلام چنین نقل شده که فرمودند «اتى على علیه‏السلام بهدیة‏النیروز فقال علیه‏السلام ما هذا؟ فقالوا یا امیرالمؤمنین الیوم النیروز! فقال علیه‏السلام اصنعوان کل یوم نیروزا» ⁽⁷⁾

در روز نوروز هدیه‏اى براى امیرالمؤمنین على علیه‏السلام آورده شد. حضرت فرمودند این هدیه چیست؟ آنان پاسخ دادند امیرالمؤمنین امروز نوروز است امام فرمودند: هر روز را براى ما نوروز کنید. در هدیه آنچه مهم است، ارتباط روحى و ایجاد محبت است نه مقدار و کیفیت ... و در این زمینه نباید به تکلف افتاد.

امام صادق علیه‏السلام در مورد اهمیت هدیه مى‏فرماید: «تهادوا تحابوا فان الهدیة تذهب بالضغائن.»

به یکدیگر هدیه دهید تا بین شما محبت ایجاد شود زیرا هدیه کینه‏ها را از بین مى‏برد.

3. پیامبر اکرم در مورد یاد و ذکر خدا در اعیاد چنین مى‏فرماید: «زینوا اعیادکم بالتکبیر»

اعیاد خود را با یاد و ذکر عظمت‏خدا زینت دهید.

4. صله رحم و دیدار با دوستان

در این روز ارتباط با بستگان و فامیل ار اعمال نیکو و شایسته است، در روایات، نتایج و آثار فراوانى براى صله رحم بیان شده است قال الباقر علیه‏السلام «صلة الارحام تزکى الاعمال و تنمى الاموال و تدفع البلوى و تنسى‏ء الاجل‏» ⁽⁹⁾

ارتباط با خویشان، اعمال را پاکیزه مى‏کند، دارائیها را افزایش مى‏دهد و بلاهارا دور مى‏کند و مرگ آدمى را به تاخیر مى‏اندازد.

اگر افرادى از بستگان قطع ارتباط کرده باشند، مناسب است انسان مؤمن در ایجاد ارتباط پیشقدم شده و به کینه توزیها و وسوسه‏هاى شیطان پشت پا بزند، رسول گرامى اسلام مى‏فرماید: «صل من قطعک و احسن الى من اساء الیک و قل الحق و لو علیک‏» ⁽⁹⁾

با آنکه با تو قطع ارتباط کرده، ارتباط ایجاد کن و آنکس که به تو بدى کرده به او نیکویى بنما و حق را گرچه به ضررت باشد اظهار کن.

علاوه بر دیدار از فامیل، دیدار و زیارت برادران دینى ارزش بسیارى دارد، چنانکه در روایت آمده که زیارت برادر دینى، زیارت خداوند محسوب مى‏شود. قال الصادق علیه‏السلام «من زار اخاه فى الله، قال الله عزوجل ایاى زرت و ثوابک على و لست ارضى لک ثوابا دون الجنة‏» ⁽¹⁰⁾

هرگاه کسى برادرش را در راه خدادیدار کند، خداوند مى‏فرماید: تو مرا زیارت کردى و پاداش تو بر من است و براى تو ثوابى کمتر از بهشت راضى نمى‏شوم.

پى‏نوشتها:

1) سوره بقره(2)، آیه 243.

2) مجلسى محمدباقر، بحارالانوار، ج 56، ص 92

3) بحارالانوار ج 56 ص 100. ابن‏شهرآشوب، المناقب ج 4 ص 319

4) همان.

5) المهذب البارع به نقل از بحارالانوار ج 56 ص 117

6)محمد رى شهرى،میزان الحکمة ج 7 ص 132

7)شیخ صدوق من لایحضرالفقیه ج 3 ص 219

8) بحارالانوار ج 56، ص 100 المناقب ج 4 ص 319

9)محمد رى شهرى میزان الحکمة ج 4 ص 84

10) همان، ج 7 ص 86

11)همان، ج 7 ص 297